ห้วยกระบอก...ชุมชนจีนแคะโบราณ ...ณ ดินแดนชายขอบรอยต่อสามจังหวัด

ราชบุรี ดินแดนวัฒนธรรมลุ่มแม่น้ำกลองและสายหมอกแห่งขุนเขาตะนาวศรี เป็นจังหวัดหนึ่งในภาคกลางด้านตะวันตกที่มีภูมิประเทศหลากหลาย มีแหล่งท่องเที่ยวมากมายทั้งด้านธรรมชาติและด้านวิถีชีวิต วัฒนธรรม

นักท่องเที่ยวหลายคนเมื่อมีโอกาสเดินทางไปท่องเที่ยวจังหวัดราชบุรี สถานที่แรก ๆ ที่นึกถึงก็คงไม่พ้น ตลาดน้ำที่มีชื่อเสียงโด่งดัง อย่าง “ตลาดน้ำดำเนินสะดวก” นอกจากนี้ยังมีตลาดเก่าบางแห่งที่ถูกปลุกให้มีชีวิตชีวาอีกครั้ง เช่น “ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก”...สวนผึ้ง ดินแดนแห่งขุนเขาและสายหมอกเป็นอีกแห่งที่นักท่องเที่ยวต่างโหยหา

ใครจะรู้ว่า จังหวัดราชบุรี ยังมีสถานที่ท่องเที่ยว และชุมชนดี ๆ ที่พร้อมจะถูกพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ซ่อนอยู่ ... ณ ดินแดนชายขอบรอยต่อสามจังหวัด ได้แก่ ราชบุรี กาญจนบุรี และนครปฐม...ในอดีตที่นี่เคยเป็นศูนย์กลางการค้า ที่ประชาชนทั้งสามจังหวัดเดินทางมาติดต่อค้าขาย ห้วยกระบอก นับเป็นศูนย์กลางของชาวจีนแคะ ที่มี ความเก่าแก่ที่สุด และ ใหญ่ที่สุด ในประเทศไทยก็ว่าได้...

โอกาสนี้ มีธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.)และ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ได้มาร่วมกันขับเคลื่อนเพื่อให้เกิดแหล่งท่องเที่ยวใหม่ ๆ ในเมืองไทย ...ที่ ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอกในครั้งนี้

ผมมีโอกาสเดินทางไปห้วยกระบอก เพื่อไปชมงานงิ้วประจำปีของศาลเจ้าพ่อ"สามภูเขา" หรือมูลนิธิประโยชน์มวลชนห้วยกระบอก ...ก่อนไปชมงานงิ้วซึ่งจะจัดขึ้นในช่วงเย็น ในตอนเช้าผมมีโอกาสไปเดินชมวิถีชาวห้วยกระบอก ในตลาดของชุมชน ตอนเช้าในและนอกตลาดสุดคึกคัก...ที่ตลาดเช้าแห่งนี้ผมได้เห็นวิถีวัฒนธรรมสุดอันซีน ที่ไม่เคยเห็น หรือได้ยินที่ไหนมาก่อนในประเทศไทย...นั่นคือการตักบาตรพระในตอนเช้า ประชาชนชาวห้วยกระบอกมีโอกาสได้ตักบาตรพระถึงสามจังหวัด ภายใน 5 นาที ...ด้วยห้วยกระบอก เป็นชุมชนชายขอบ ที่ตั้งอยู่ระหว่างรอยต่อสามจังหวัด คือจังหวัดราชบุรี นครปฐม และกาญจนบุรี ...จึงทำให้พระที่อยู่ในวัดตามรอยต่อแต่ละจังหวัด มาเดินบิณฑบาตร ในตลาดเช้าของชุมชนห้วยกระบอกซึ่งเป็นตลาดที่ใหญ่และเป็นจุดศูนย์กลาง


ถ้าใครมีโอกาสไปเที่ยวจะให้ฟินหน่อย ต้องนั่งกินกาแฟโบราณ ปาท่องโก๋ ไข่ลวก เจ้าอร่อยที่อยู่หน้าตลาด...รอพระเดินผ่านมาแล้วเราค่อยออกไปตักบาตร ก็ได้

ตลาดยามเช้าคึกคักผมเดินเล่นเก็บภาพบรรยากาศ สายตาเหลือบไปเห็นข้าวต้มห่อใบตอง ลักษณะยาวๆ ผอมๆ แปลกตาผิดปกติ ก็เลยสอบถามแม่ค้าดู...ว่าใช่ข้าวต้มมัดหรือเปล่า? ได้คำตอบมาคือขนม "

ไต่จื้อปั้น" ซึ่งเป็นชื่อขนมดั้งเดิมของชาวจีนแคะ ปัจจุบันเรียกอีกอย่างว่า "ขนมมัดใต้" ขนมชนิดนี้ ชาวจีนฮากกา หรือ จีนแคะเป็นผู้คิดและทำขนมชนิดนี้ มาปัจจุบันเลยเปลี่ยนชื่อเป็น ขนมมัดใต้ รสชาดดั้งเดิมจะออกเค็มนิดๆใส้จะเป็นหมูสามชั้นและถั่วจะไม่ออกหวาน

ขนมมัดใต้ หรือ ขนมไต่จื้อปั้น วางขายหน้าตลาดเช้าห้วยกระบอก(มัดตอก)

ขนมมัดใต้ หรือ ขนมไต่จื้อปั้น 

(ภาพจากเพจห้วยกระบอกตลาดร้อยปีขนมโบราณของชาวจีนแคะ)

ยามเช้าหน้าตลาดหัวยกระบอก

“ชุมชนห้วยกระบอก” ตั้งอยู่ที่ ตำบลกรับใหญ่ อำเภอบ้านโป่ง จ.ราชบุรี เป็นชุมชนชาวจีนแคะ หรือชาวฮากกา ที่มาตั้งรกราก อยู่ที่บ้านห้วยกระบอกนี้ มาเป็นเวลานับร้อยปี มีประวัติความเป็นมาน่าสนใจ รวมไปถึงวัฒนธรรมของชาวจีนแคะโบราณ เนื่องจากชาวจีนแคะที่มาตั้งรกรากที่ห้วยกระบอกเดินทางมาจากจีนแผ่นดินใหญ่ ในช่วงสมัยหนึ่งชุมชนแห่งนี้มีความเจริญและมีผู้คนสัญจรไปมามากมาย เพราะเป็นที่ชุมนุมของผู้คนถึงสามจังหวัด ปัจจุบันวัฒนธรรมและความเจริญของชุมชน รวมถึงอาหารสูตรจีนแคะดั้งเดิมแบบโบราณแท้ ๆ ยังคงมีให้เห็นอย่างเด่นชัด ...วันนี้ผมจะพาเพื่อน ๆ ไปท่องเที่ยว และพยายามจะถ่ายทอดให้ได้เห็นถึงคุณค่าของชุมชนที่เปี่ยมไปด้วยมนต์เสน่ห์แห่งนี้ ให้ได้มากที่สุดครับ

เช้าๆ หลังจากที่ผมได้เดินเที่ยวชมวิถีผู้คนห้วยกระบอกในตลาดแล้ว ไม่ลืมที่จะไปลิ้มลองอาหารจีนแคะ แท้ๆ ในร้านอาหารจันทร์เจริญ ที่ตั้งอยู่หน้าศาลเจ้าพ่อสามภูเขา... ซึ่งทางร้านมีนักชิมและรายการอาหารหลายเจ้ามาการันตีไว้ ในร้านมีเมนูอาหารจีนให้เลือกหลากหลาย ผมทานแล้วต้องยกนิ้วโป้งให้เลยครับ เพราะแต่ละเมนู รสชาดกลมกล่อมอร่อยลิ้น สมคำร่ำลือจริงๆ...มีโอกาสผ่านไปทางนี้ผมต้องแวะเข้าไปกินอีกแน่นอนครับ

ก๋วยเตี๋ยวผัดจีน

ขาหมูสูตรจีนแคะ

กระเพาะหมูเกียมฉ่าย

ฟองเต้าหู้ตุ๋นยาจีน

ตุ๋นผักกาดตากแห้งหรือฉ่อยก้อน อร่อยมากครับ

อาหารประเภทตุ๋นร้อนๆ หลากหลาย

เดินชมบ้านไม้โบราณ ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอก

ชุมชนชาวจีนแคะ หรือฮากกา ที่มาตั้งรกรากอยู่ที่บ้านห้วยกระบอกเกือบทั้งหมด เป็นชาวจีนที่อพยพมาจากจีนแผ่นดินใหญ่ มานานานับร้อยปี ทำให้สามารถพบเห็นบ้านไม้โบราณจำนวนมากในชุมชน ส่งผลให้เกิดคุณค่าทางด้านสถาปัตยกรรมที่สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมและอดีตที่รุ่งเรือง โดยมีร้านค้าหลายร้านที่ยังเปิดกิจการค้าขายมาจนถึงปัจจุบัน

บ้านไม้โบราณ ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอก

ที่ห้วยกระบอกมีโรงตีเหล็กโบราณ "งี่ฮั่วหลี"

บ้านไม้โบราณ ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอก

ร้านอาหารแก้วเจริญ ร้านอาหารเก่าแก่ของชุมชน

เสน่ห์อาหาร...ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอก

วันพรุ่งนี้ก็จะถึงวันสำคัญของชาวห้วยกระบอกคือวันไหว้เจ้าพ่อสามภูเขา หลายบ้าน หลายครัวเรือน ต่างขะมักเขม้น ทำขนมสูตรจีนแคะโบราณ..."เจ๊หน่อย" ก็เป็นอีกคนหนึ่งที่ง่วนกับการทำ ขนมถ้วยฟูสูตรโบราณ ในหม้อนึ่งใบใหญ่ และเสร็จากขนมถ้วยฟู ก็ยังต้องทำ บะจ่าง ต่อ...เพื่อให้ทันไหว้เจ้าพ่อสามภูเขา เจ๊หน่อยบอกไม่ได้ทำให้กินกันบ่อยๆ นอกจากช่วงเทศกาลเท่านั้น

ขนมถ้วยฟูสูตรโบราณ เจ๊หน่อย

ผมไปห้วยกระบอกครั้งนี้ ยังได้รู้จักขนมหน้าตาแปลกๆ ชื่อแปลกๆ หลายอย่าง ซึ่งล้วนแล้วแต่น่าทานทั้งนั้นครับ ขนมเหล่านี้หาทานยากมากจากถิ่นอื่น ซึ่งนับวันมีโอกาสที่จะสูญหายหรือเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา ถ้าคนในพื้นที่ไม่ฟื้นฟู และรักษาไว้ อาทิ ขนมลูกชิ้นหัวผักกาด (โล่วเพ็ดหยั่น), ขนมหวองฟ้ามู่ปั้น, ขนมก๊าหลีปั้น, ขนมมัดใต้(ไต่จื้อปั้น ) ฯลฯ

ลูกชิ้นหัวผักกาด (โล่วเพ็ดหยั่น)

ขนมหวองฟ้ามู่ปั้น

ขนมก๊าหลีปั้น

"คุ่นปั้น" อีกหนึ่งอาหารชาวจีนแคะ

ขนมโถปั้น

กะหล่ำปลีตากเเห้ง หรือ ที่คนจีนแคะเรียกกันก็คือ ช่อยหลุยก๊อน 

หาซื้อทานกันได้ครับ ที่ตลาดห้วยกระบอก

ร้านกุนเชียงเจ้าอร่อย ห้วยกระบอก ไม่ใส่สาร กันบูดและสารเร่งสี (ร้านทิพรส)

ชุ้นก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นหมู...ห้วยกระบอก

มาถึงห้วยกระบอกทั้งที ต้องมากินก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นเจ้าเก่า เจ้าอร่อยละมุนลิ้น ยืนหยัดอยู่คู่ห้วยกระบอกมานานถึง 90 ปี รุ่นที่ขายสืบทอดตำนานก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นหมูเป็นรุ่นที่สามแล้วครับ ลูกชิ้นไม่ใส่สารกันบูด สารทำให้เด้งใดๆทั้งสิ้น...ขอบอกก่อนร้านนี้คนแน่นตลอด ใครไปช้าต้องยืนรอนิดนึงนะครับ เพราะโต๊ะมีแค่ 5 โต๊ะ เกี๊ยวทำกันสด...อร่อยถูกปากทุกชาม ลูกชิ้นใครจะซื้อกลับบ้านก็มีขาย แต่ต้องโทรมาสั่งล่วงหน้าครับ มีจำนวนจำกัดหมดเร็วมาก

พี่เขาโชว์เหล็กที่ใช้ทุบหมู ตั้งแต่ยุคแรกๆ ครับ (90 ปี)

ก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นหมูนายชุ้น สูตรจีนแคะห้วยกระบอก อร่อยเด็ดจริงๆ

กาแฟป๋าทรง...ห้วยกระบอก

ตกเย็น บนถนนคนเดิน ชุมชนห้วยกระบอก ที่จัดขึ้นเป็นครั้งแรกเริ่มจะคึกคัก หน้าศาลเจ้าพ่อสามภูเขา มีร้านอาหารพื้นถิ่นมาเปิดขายมากมายหลายร้าน บางร้านแค่นำขนม หรืออาหารสูตรจีนแคะมาวางเผลอแป๊บเดียวหมดเกลี้ยงภายในพริบตา ขายกันแทบไม่ทัน ช่างภาพอย่างผมว่าไวแล้ว ยังไม่ไวเท่าคนซื้อ หันไปไปมองเห็นบูทร้านกาแฟ ติดป้ายไวนิล อ่านว่า "กาแฟป๋าทรง" เห็นคนมุงซื้อกันเยอะ คนทำนี่มือระวิง ชุบแทบไม่ทันคนสั่ง ปกติผมไม่ค่อยชอบกินกาแฟโบราณ  บ่อยนัก ส่วนมากถนัดแต่กาแฟสด...แต่วันนี้ทนไม่ไหว ต้องเข้าคิวสั่งกาแฟเย็นแบบโบราณมาลองดูด 1 ถุงใหญ่ 50 บาท โห...ดูดอึกแรกอร่อยกลมกล่อมมาก อร่อยจริงๆ ไม่หนักหวาน เข้มข้นตามต้องการ...มีใครบางคนมากระซิบผมว่า "คอกาแฟ ถ้ามาที่ห้วยกระบอกแล้ว ไม่ได้กินกาแฟป๋าทรง เขาถือว่ามาไม่ถึงห้วยกระบอก"

เดี๋ยวเจอกันครับป๋าทรง...ไว้ว่างๆ ผมจะแวะมาหา และตั้งใจชิมมากกว่านี้

กาแฟป๋าทรง ห้วยกระบอก

ถนนคนเดิน...คนเดินถนน...วิถีชุมชนห้วยกระบอก

ไม่น่าเชื่อครับว่า "ห้วยกระบอก" พึ่งจะจัดถนนคนเดินขึ้นเป็นครั้งแรกในชีวิตของคนในชุมชน ทั้งๆที่ เป็นแหล่งชุมชนที่มีความพร้อมมากๆ เป็นชุมชนที่มีอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น แตกต่างจากที่อื่นอย่างเห็นได้ชัด เป็นชุมชนชาวจีนแคะที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทยเลยก็ว่าได้ ที่นี่มีอาหารการกินอร่อย โดยเฉพาะอาหารจีนแคะชื่อแปลกๆ ที่หากินได้จากที่อื่นในประเทศไทยยากมาก

ที่ชุมชนห้วยกระบอก มีบ้านไม้โบราณ ควรค่าแก่การอนุรักษ์เป็นแนวยาวหลายหลัง ที่นี่มีประวัติความเป็นมาที่น่าศึกษา อีกทั้งตั้งอยู่ในรอยต่อ 3 จังหวัด คือ ราชบุรี นครปฐม และกาญจนบุรี ...ถ้านักท่องเที่ยวไปเที่ยว สามารถ เดินข้ามไปเช็คอิน 3 จังหวัดได้ภายใน 5 นาที...โห เท่ห์มาก

ถนนคนเดินห้วยกระบอกวันแรกผู้คน ขวักไขว่ ล้นหลาม คึกคัก ดูมีชีวิตชีวา หนุ่มสาวพาพ่อแม่ อากง อาม่า ออกมาเดินเที่ยวกันหนาตา คนชราบางคนเดินไม่ไหวให้ลูกหลานเข็นรถวีลแชร์ออกมาเที่ยว กิน เห็นกันหลายคัน...อาหารการกินในแต่ละร้านขายดีเป็นเทน้ำเทท่า โดยเฉพาะอาหารสูตรจีนแคะดั่งเดิม...ถ้ามีเป็นไปได้ ชุมชนห้วยกระบอก จัดถนนคนเดินทุกอาทิตย์ ก็คงจะดี...นักท่องเที่ยวต่างถิ่นจะได้มีโอกาสไปลิ้มลองลองอาหารจีนแคะ ที่ห้วยกกระบอกบ้าง

ถนนคนเดินครั้งแรกของห้วยกระบอกผู้คนคึกคัก หนาตา

สาวสวยห้วยกระบอกแต่งชุดกี่เพ้าสวยงาม

"คุ่นปั้น" ก็ขายดี ผมเดินกลับมาอีกทีหมดซะแล้ว

ขนมผักกาดทรงเครื่อง ขายหมดไวมาก

ขนมโถปั้น

ขนมกุ้ยฉ่าย แป้งนุ่มๆ

บรรยากาศ ถนนคนเดินห้วยกระบอกสุดคึกคัก

งานงิ้ว...ไหว้เจ้าพ่อสามภูเขา ห้วยกระบอก

 เจ้าพ่อสามภูเขา หรือเทพซานซันเกว็ดหว่อง เป็นพระไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่นำมาจากเมืองจีน มีอายุหลายร้อยปี   และเป็นประจำทุกปี ที่ห้วยกระบอก จะมีการแสดงงิ้ว เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองเจ้าพ่อสามภูเขา...ที่ศาลเจ้าพ่อสามภูเขา(มูลนิธิประโยชน์มวลชน)  ซึ่งเป็นศาลเจ้าศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวชุมชนห้วยกระบอก ให้ความเคารพนับถือ  

การแสดงงิ้ว เป็นการอนุรักษณ์ศิลปะวัฒนธรรม และประเพณีท้องถิ่นให้คนรุ่นหลังได้มีโอกาสเรียนรู้ สืบสานและต่อยอด ของชาวชุมชนห้วยกระบอก   

                                                   

เจ้าพ่อสามภูเขา

เจ้าแม่กวนอิม ณ ศาลเจ้าพ่อสามภูเขา

ก่อนการแสดงงิ้วจะเริ่ม มีการแสดงเชิดสิงห์โต และมังกร ตื่นตาตื่นใจมากครับ

ไม่บ่อยนักที่ผมมีจะมีโอกาส ได้ชมงิ้วกันสดๆ งานนี้ผมเลยถือโอกาส ไปเก็บภาพเบื่องหลังการแต่งหน้าของตัวละครของคณะงิ้วหลังเวที มาให้ชมครับ

เบื่องหลังตัวละคร คณะงิ้วแต่งหน้า หลังเวที

งิ้ว...เปรียบเสมือนประหนึ่งตัวแทนที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต..ศิลปะวัฒนธรรม..ขนบธรรมเนียม..จารีตประเพณีของชาวจีนในยุคโบราณที่ได้ปฏิบัติสืบต่อกันมาอย่างเห็นได้ชัด และมีความสำคัญเกี่ยวเนื่องอยู่กับความเชื่อของชาวจีนอยู่ไม่น้อยเพราะไม่ว่าจะเป็นสถานที่ใด..ที่มีชาวจีนมาตั้งถิ่นฐานที่อยู่อาศัย ก็มักจะมีการสร้างศาลเจ้าขึ้นมาควบคู่กันเสมอ..การแสดงงิ้ว..ก็จะถูกกำหนดให้จัดขึ้นในช่วงเทศกาลหรืองานประเพณีสำคัญๆ เช่น งานฉลองศาลเจ้า งานฉลองวันสารทเดือน 7 งานฉลองวันเทศกาลกินเจเดือน 9 งานฉลองแก้บน ฯลฯ 

ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะถือว่าเป็นการตอบแทนคุณ..ศาลเจ้าที่คอยคุ้มครองดูแลปกปักรักษาให้คนที่อาศัยอยู่ในท้องถิ่นนั้นๆได้อยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสุข ไม่มีทุกข์ภัยใดๆมาเบียดเบียน

 "ชุมชนชาวจีนแคะ...ห้วยกระบอก" เป็นอีกชุมชน ที่ยังคงอนุรักษ์ ศิลปะวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวจีนแคะ หรือที่รู้จักกันในนามจีนฮากกา ไว้ได้อย่างเหนียวแน่น ทั้งบ้านเรือน สิ่งก่อสร้างที่ปรากฎให้เห็นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2402ที่นี่มีการฟื้นฟู ศิลปะวัฒนธรรมประเพณี ที่นับวันจะหาดู ได้ยาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัฒนธรรมอาหารที่เป็นของชาวจีนแคะ ที่มีอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น...ที่ควรค่าแห่งการรักษาไว้

อีกไม่นาน...นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างประเทศ คงมีโอกาสได้มาสัมผัส ...

"ห้วยกระบอก...ชุมชนจีนแคะโบราณ ...ณ ดินแดนชายขอบรอยต่อสามจังหวัด" อย่างเนืองแน่น

ห้วยกระบอก...ยามเย็น

ขอขอบพระคุณ

ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) ที่ทำให้เกิดโครงการดีๆ สำหรับการท่องเที่ยว

มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ร่วมขับเคลื่อนการท่องเที่ยว "ห้วยกระบอก"

รศ.ดร.ศิวฤทธิ์ พงศกรรังศิลป์ ...ที่ให้ผมได้มีโอกาส มาเยือน "ชุมชนจีนแคะห้วยกระบอก"

ขอขอบพระคุณมากครับ


#ชุมชนห้วยกระบอก #TiewZogZag #เที่ยวซอกแซกดอทคอม