ของแซ่บอิสาน...ตลาดริมทางบ้านห้วยเดื่อ...หนองบัวลำภู

"มาน้องมาพี่สิพาไปอยู่อิสาน
ไปกินแกงเห็ดละโงก
ซดน้ำโก้กๆละดอกตูมดอกบาน
อิสานบ่อึดแนวกิน
มีผักอีฮีนละผักกุ่มผักหวาน
บ่เชื่อให้นั่งรถผ่าน
สิเห็นอิสานอุดมสมบูรณ์..."

เคยฟังเพลงนี้กันหรือเปล่าครับ หรือพอจะคุ้นๆหูกันบ้างมั๊ย สำหรับเพลง... "ของแซบอีสาน" ที่ร้องโดยนักร้องดังแห่งภาคอีสานอาจารย์ เทพพร เพชรอุบล ...ผมว่าหลายคนคงไม่เคยฟังถ้าไม่ใช่คนอีสาน หรือไม่ได้คลุกคลี ตีโมง สรวลเสเฮฮากับคนอีสาน...เพลงนี้ผมบอกตรงๆครับว่าฟังแล้ว...ฟิน 

แฮะๆ...ผมต้องขอนำภาษาของกลุ่มวัยรุ่นที่ชอบพูดกันใน โซเชียล กันบ่อยๆมาใช้เลยครับว่า "รู้สึกฟินมว๊ากกก..." ก็เพลงนี้มันให้อารมณ์ ที่สุดยอดจริงๆ นี่ครับ...ฟังแล้วทำให้มองเห็นวิถี ของชาวอีสานอย่างชัดเจน ในเรื่องหาอยู่ หากิน เรื่องความอุดมสมบูรณ์ การกินอยู่แบบง่ายๆ ฯลฯ

คนอีสานมักจะซอกแซก เสาะแสวงหา ของกินแปลกๆ ที่ชาวบ้านชาวเมืองเขาไม่ค่อยกินกัน แล้วอาหารแปลกๆ ของชาวอีสานพอได้กินแล้วต้องยกนิ้วให้เลยครับ บอกได้คำเดียวว่า แซ่บ...จริงๆ

เรื่องหาของกิน แบบชาวอีสาน ผมก็พอจะมีประสบการณ์มาบ้าง เพราะบ้านเกิดผมอยู่ที่ จังหวัดสกลนคร ตั้งแต่เล็กจนโตถึงเรียนมัธยมต้น...ผมจึงมีโอกาสได้ถือหนังสติ๊ก ไปเดินล่ากะปอม (กิ่งก่า) กับเพื่อนๆรุ่นราวคราวเดียวกัน พอล่าได้นำมาถลกหนัง สับๆ ผัดกระเพรา กินกับข้าวเหนียวอร่อย...แซบเว่อร์ 

นี่ยังไม่รวมถึง การวิดน้ำหาปลา ขุดบึ้ง(ลักษณะคล้ายแมงมุมตัวใหญ่) ขึ้นมาย่าง ล้อมโพรงขุดตัวตุ่น นำสวิงไปตักเอาฮวก (ลูกอ๊อดกบ) มาทำห่อหมก ดักหนูนา หรือไม่ก็นั่งรถสองแถวขึ้นภูพานไปเดินหาขุดของป่ากับยาย จำพวก กลอย ดอกกระเจียว หน่อไม้ ฯลฯ ...พอนึกถึงแล้วรู้สึก...ฟิน ขึ้นมาทันใด

เมื่อสองสามวันที่ผ่านมา ผมมีโอกาสไปทำธุระ ที่จังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นอีกจังหวัดที่ผมมีญาติพี่น้องอาศัยอยู่ที่นั่น... เมื่อว่างเว้นจากการทำกิจธุระ ผมเลยคว้ามอเตอร์ไซด์ ออกร่อนไปทาง จังหวัดหนองบัวลำภู ซึ่งเมื่อก่อนเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดอุดรธานี 

ผมขับมอเตอร์ไซด์ ชมวิวไปเรื่อยๆ มองดูความเจริญ ที่เริ่มขยายตัวออกมาจากตัวเมืองอุดรฯ สลับกับท้องไร่ท้องนา ได้เห็นวิถีชีวิตที่เรียบง่าย ของชาวอุดรฯ จนเข้าสู่เขตจังหวัดหนองบัวลำภู อย่างไม่รู้ตัว...

ผมมองเห็นความคึกคัก ริมถนนสายหลัก อุดรธานี-เลย เมื่อผมขับมอเตอร์ไซด์ไปถึง บ้านห้วยเดื่อ มารู้อีกที่ว่าหมู่บ้านนี้อยู่ห่างจากตัวเมืองอุดรฯ ถึง 35 กม.เมื่อผมมองเห็นหลักกิโลขนาดใหญ่ที่ บ้านห้วยเดื่อ...มีตลาดริมทาง ที่น่าสนใจ

ตลาดชุมชนบ้านห้วยเดื่อ

ที่ตลาดริมทางชุมชนบ้านห้วยเดื่อ นี่เองที่ทำให้ผมต้องนึกถึงของแซ่บอีสาน...เพราะตลาดแห่งนี้จะมีชาวบ้าน นำผลผลิตทางการเกษตรมาวางขาย อีกทั้งอาหารสด ที่หาตามท้องไร่ท้องนา ตามป่าตามเขาซึ่งเป็นอาหารพื้นบ้าน ที่นับวันจะหากินได้ยากมาวางขายด้วยเช่นกัน อาทิ หน่อไม้ เผือก มัน เห็ดเผาะ ผักหวาน นก หนู ฟาน แมลงต่างๆ ฯลฯ สาธยายเป็นตัวหนังสือคงไม่หมด ลองไปชมภาพบางส่วน ที่ผมถ่ายมาให้ชมกันดีกว่าครับ ว่ามีอะไรบ้างที่เป็น...ของแซ่บอีสาน 

ลานค้าชุมชน หรือ ตลาดริมทาง บ้านห้วยเดื่อ

บักค้อ (ลูกตะค้อ)

 บักค้อ ลูกตะค้อ ใครเคยกินกันบ้างมั๊ยครับ บักค้อผลไม้ ทางภาคอีสาน ที่เป็นที่ชื่นชอบ นำมารับประทาน กันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะ คนอีสาน จะชอบนำมารับประทาน กันทั้งนั้น บักค้อ หมากค้อ ที่เป็นชื่อเรียก ของคนในภาค อีสาน เพราะว่า ด้วยรสชาติที่มีความหวาน อมเปรี้ยว และอร่อยอีกด้วย เมื่อนำมารับประทาน กับ พริกเกลือ หรือไม่ก็นำมาแกะใส่แช่ในน้ำปลาโรยด้วยพริกป่น หรือจะเหยาะด้วยน้ำปลาร้าก็ไม่ว่ากัน อั๊ยย่ะ...พูดแล้วน้ำไหลสามหยด...แถม บักค้อยังได้ วิตามินซี อีกด้วยเด้อครับ

เนื้อฟานแดดเดียว หรือ เก้ง

แมงแคง

เห็ดเผิ่ง หรือ เห็ดผึ้ง

บักแงว ลิ้นจี่ป่า หรือ คอแลน

อากาศ ร้อนๆอย่างนี้ ถ้าอยู่ทางภาคอีสาน ผมมักจะหา บักค้อ ไม่ก็ บักแงว มาทำซั่ว กิน วิธีทำก็ไม่ยากครับ ผลไม้พื้นบ้านภาคอีสานทำเมนูเหมือนกันได้เลย ตามนี้ครับ

1. ปอกเปลือกออกใส่ถ้วยตามจำนวนที่ต้องการ

2.  เทน้ำปลาหรือปลาร้าลงไป

3.  ใส่พริกป่น ชูรส น้ำตาล หรือจะตามด้วยข้าวคั่วด้วยก็ได้

4. คนให้เข้ากัน...รับประทานได้เลย

ทานเมนูนี้เสร็จ ใครที่ธาตุไม่ดี มองหาห้องน้ำไว้ได้เลยครับ

รังผึ้ง และ แม่เป้งมดแดง

หนังควาย

มะไฟ

ปลาแห้งหลากหลาย

ข้าวจี่ทาไข่

กล้วยปิ้ง

เห็ดเผาะ

หนังควายแห้ง

หนังควายแห้ง ทำโดยเอาหนังควายสดมาล้างและแล่เป็นเส้นๆ ปรุงด้วย เกลือ รำข้าวแก่ หมักไว้ 1 คืน แล้วนำมาย่างไฟหรือตากแดดจนแห้ง  มัดเป็นพวงๆ  นำมาทำเมนูอาหารได้หลากหลาย

จุดเตาถ่าน เอาหนังควายไปเผาก่อน (เขาเรียกกันว่า จี่หนัง) เผาจนกระทั่งขนไหม้ไปทั้งหมด แล้วเอาท่อนไม้ทุบที่หนังควายจนเริ่มนิ่ม เอาช้อนขูดหนังที่ไหม้ออกไป นำหนังควายที่เผาล้างน้ำ ลวกน้ำร้อนทำความสะอาด แล้วนำไปต้มให้เปื่อย เมื่อนิ่มหั่นเป็นชิ้นๆ แกงอ่อม ก็อร่อย แกงใส่ขี้เหล็กก็สุดยอด หรือถ้าใครฟันดี จะเคี้ยวกินตอนเผาเสร็จใหม่ๆ ก็ย่อมได้

นก (น่าจะเป็นนกกระทาเลี้ยง)

หนูนา ที่แพงกว่านก

กล้วยน้ำว้า

ลูกหว้า

แมงแคง

มันนึ่ง

หนอไม้ และพืชผลทางการเกษตร

ปิ้งปลา ปิ้งไส้ไก่

เขียดแดดเดียว

น้องวัว หรือ รกวัว

เมนู น้องวัว ผมยังไม่เคยลองกิน และก็ไม่กล้ากินด้วย ตอนเด็กๆ อาจจะเคยกินบ้าง เพราะไม่รู้ว่าเป็นรกวัว แต่พอรู้ผมไม่กินเลย เห็นว่ากว่าจะได้ รกวัว หรือน้องวัว ที่ชาวอีสานเรียก ต้องไปนั่งรอตอนวัวใกล้คลอดลูก พอวัวคลอดก็ต้องรีบไปเก็บเอารก เพราะแม่วัวจะกินแล้วอดได้ของดีมาทำเมนูอาหาร...

เมนูที่นิยม นำน้องวัวหรือ รกวัว มาประกอบอาหารก็คือ แกงอ่อมน้องวัว ต้มแซบ หรือไม่ก็ลวกจิ้ม...แฮ่...เมนูนี้ ผมขอหลบ ไม่กล้ากิน 

ปลาเข็ง หรือ ปลาหมอ

ฮวก (ลูกอ๊อดกบ) และไส้ตันหมู

สักกี่ชนชาติในโลก...ที่มีโอกาสได้กินหมกฮวก

ผมสามารถยืดอกคุยทับ ฝรั่งมังค่า ญี่ปุ่น เกาหลี และ จีนได้เลยว่า อีสานนี่แหละ มีสุดยอดอาหารคือ หมกฮวก เพราะ ฮวก จะหากินได้ต้องตามฤดูกาล ที่กบ เขียดออกลูกเป็นลูกอ๊อด แต่ผมก็ยังไม่รู้วิธีแยกไอเด็น ของพวกเซียนฮวก ว่า เขาแยกออกยังไงระหว่างลูกอ๊อด กบ เขียด อึ่งอ่าง และคางคก แบบไหนกินได้แบบไหนกินไม่ได้...แต่ชาวอีสาน เขาเก่ง แยกออก ไอเด็นถูก

ปัจจุบัน ฮวก สามารถเลี้ยงได้แล้วครับ ไม่ต้องรอหาตามฤดูกาล

ใครที่อยากกิน ของ "แซ่บอีสาน" ลองไปเดินๆ ด่อมๆ ดูตามตลาดชุมชนแถวๆบ้านดูสิครับ อาจจะเจอ เมนูเด็ดๆ เพราะทุกวันนี้ ชาวอีสาน ไปอยู่ทุกหย่อมหญ้า ของประเทศไทย คนอีสานไปอยู่ที่ไหน ขาดเมนูเด็ดๆ แบบนี้ไม่ได้หรอกครับ ดูอย่าง ลาบ ส้มตำนั่นปะไร ปัจจุบันเป็นอาหารขึ้นเหลาซะแล้ว

ของแซ่บอิสาน - เทพพร เพชรอุบล